تذکر مهم: بررسی و داوری مقاله ها و همچنین انتشار آنها در نشریه پردازش علائم و داده رایگان است.
یک مقاله از زمان نگارش توسط نویسنده(گان) و ارسال آن برای یک نشریه، تا زمانی که در نشریه به چاپ می‌رسد، راه طولانی و پر پیچ و خمی را طی می‌کند. در طی این مسیر طولانی ممکن است، مقاله چندین‌بار مورد بازبینی قرار گرفته و شیوه نوشتن آن دستخوش تغییر و تحول شود. شناخت مراحل مختلف این مسیر نه‌تنها برای نویسندگان، بلکه برای خوانندگان مقالات نیز می‌تواند سودمند باشد. ازهمین‌رو، با گام‌های مختلف و گوناگونی که از ارسال یک مقاله تا چاپ آن در نشریه پردازش علائم و داده طی می‌شود، شما را آشنا خواهیم ساخت.
گام نخست: بررسی مقاله توسط مدیر اجرایی و کارشناسان نشریه
پس از ارسال یک مقاله به دفتر نشریه و در گام نخست، ساختار مقاله توسط مدیر اجرایی و کارشناسان نشریه مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرد. به‌طورمعمول هر نشریه شیوه‌نامه‌ای را برای تدوین مقالات خود از نظر ساختاری در نظر می‌گیرد. این شیوه‌نامه که به روش‌های مختلف یا از طریق درج صفحاتی در نسخه چاپی نشریه و یا از طریق تارنمای نشریه قابل دسترسی است، بایستی به‌دقت توسط نویسندگان مورد مطالعه و رعایت قرار گیرد. بنابراین، بلافاصله پس از آنکه یک مقاله توسط نشریه دریافت شد، مدیر اجرایی و کارشناسان نشریه هماهنگی و هم‌خوانی مقاله ارسالشده با دستورالعمل نشریه را مورد بررسی قرار داده و درصورت برخورد با هرگونه اشکال، مراتب را به نویسنده(گان) مقاله منعکس کرده و از آنها درخواست می‌کنند تا در اسرع وقت نسبت به رفع ایرادات مطروحه اقدام و مقاله را برای بار دوم به نشریه ارسال کنند. این گام ممکن است از ۲۴ ساعت تا یک هفته به طول انجامد.
گام دوم: بررسی مقاله توسط سردبیر یا دستیاران سردبیر
درصورتی‌که مقاله از گام نخست به سلامت عبور کند، بایستی توسط سردبیر و یا دستیاران سردبیر، به‌دقت مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. در این گام دو سؤال بسیار مهم و اساسی مورد توجه قرار خواهند گرفت. سؤال نخست این است که آیا موضوع مقاله در حیطه موضوعات تخصصی مورد علاقه نشریه قرار می‌گیرد؟ و سؤال دوم این است که آیا مقاله ارسالشده چیز جدیدی را به دانش موجود اضافه خواهد کرد؟ این دو سؤال اهمیت زیادی دارد؛ چون نشریه پردازش علائم و داده‌ها همانند سایر نشریات علمی، علاقه‌مند به چاپ مقالاتی است که نه‌تنها در حیطه موضوعات مورد علاقه نشریه بوده، بلکه موضوع تازه‌ای را به دانش موجود اضافه یا به‌عبارتی دیگر مقاله نوآوری بالایی داشته باشد. بنابراین، مقالاتی که حرف تازه‌ای برای گفتن نداشته باشند، یا از روش کار متقن و صحیحی برخوردار نباشند، در این گام با عدم پذیرش روبهرو خواهند شد. لازم به توضیح است که این گام ممکن است از یک تا دو هفته به‌طول انجامد و اگر چه عبور از این مرحله بسیار دشوار است، اما در صورت عبور از این گام هم نمی‌توان مطمئن بود که درنهایت مقاله چاپ خواهد شد؛ چون مقاله وارد چرخه اصلی و حساس مرور همتایان سردبیری خواهد شد.
گام سوم: مرور همتایان سردبیری
درصورتی‌که مقاله به این گام قدم بگذارد، توسط سردبیر و دستیارانش، سه داور برای مقاله انتخاب می‌شود. داوران انتخاب‌شده بایستی از تخصص و تبحر لازم درخصوص موضوع مقاله برخوردار بوده و با نحوه داوری نیز آشنا باشند؛ سپس، مدیر اجرایی با نظر سردبیر، با داوران انتخاب‌شده تماس گرفته و موضوع داوری مقاله را با آنها در میان می‌گذارد. درصورتی‌که داوران، انجام داوری را متقبل شوند، مدت زمانی در اختیار آنها قرار می‌گیرد تا در آن زمان بتوانند به‌دقت مقاله را مورد مطالعه قرار داده و نقاط قوت و ضعف آن را مورد نقد و بررسی قرار دهند. درصورتی‌که یکی از داوران، به‌دلیلی از انجام داوری انصراف دهد، سردبیر داور دیگری را انتخاب کرده و با وی وارد مذاکره خواهد شد. اگر چه در حالت آرمانی، این مرحله بایستی ظرف مدت یک یا دوماه خاتمه یابد، اما درعمل ممکن است تا چندین ماه به طول انجامد. به هر صورت، داوران پس از بررسی دقیق یک مقاله ممکن است نظرات خود را در قالب یکی از پنج پیشنهاد زیر به سردبیر نشریه اعلام کنند:
- عدم پذیرش مقاله
- مقاله در شرایط فعلی قابل پذیرش نیست؛پس از اصلاحات اولیه قابل بررسی مجدد و داوری است؛
- قبول با انجام اصلاحات و داوری مجدد؛
- قبول با انجام اصلاحات و بدون داوری مجدد؛
- قبول بدون شرط
درصورتی‌که تمامی داوران به رد صلاحیت مقاله نظر داشته باشند، سردبیر با بررسی دقیق نظرات آنها تصمیم خواهد گرفت که آیا نامه عدم پذیرش مقاله را برای نویسندگان ارسال کند و یا نظر داوران بیشتری را جویا شود. درصورتی‌که داوران، چاپ مقاله را با اصلاحات کلی و یا جزیی درخواست کرده باشند، سردبیر نشریه پس از بررسی دقیق نظرات داوران، تصمیم نهایی را درخصوص مکاتبه با نویسنده و ارائه فهرست اصلاحات به وی خواهد گرفت.
گام چهارم: تصحیح مقاله توسط نویسنده(گان)
مهلت داده‌شده در این مرحله به نویسندگان از دو تا چهار هفته می‌تواند متفاوت باشد. نویسندگان در این مدت بایستی به‌دقت نظر داوران را مورد کنکاش قرار داده و تا جای ممکن نسبت به رفع نواقص اعلام‌شده اقدام کنند. در صورتی که نویسنده(گان)، انجام مورد یا مواردی از اصلاحات درخواستی را غیرمنطقی و یا غیرممکن می‌دانند، بایستی به هنگام ارسال مجدد مقاله خود به سردبیر، ادله لازم و منطقی جهت توجیه غیرمنطقی یا غیرممک‌نبودن انجام اصلاحات مورد نظر را اعلام کنند.
در این گام، توصیه می‌شود که نویسندگان با نوشتن نامه‌ای به داوران، آنها را از انجام اصلاحات انجام‌شده در متن مقاله به‌دقت مطلع نمایند. هرگونه اصلاح انجام‌شده، بهتر است که در متن مقاله به‌دقت مشخص شود تا از متن قبلی قابل تشخیص باشد. بهترین روش آن است که اصلاحات خواسته‌شده هر داور را با رنگ مجزا در متن مقاله مشخص کند. همچنین، توصیه می‌شود که نویسندگان مهلت ارائه‌شده توسط نشریه را به‌دقت رعایت کرده و تا قبل از انقضای این مهلت، مقاله تصحیح‌شده را به همراه نامه خود، به نشریه ارسال کنند.
گام پنجم: بررسی تصمیمات انجام‌شده توسط داوران
پس از دریافت مقاله تصحیح‌شده همراه با نامه نویسندگان، مقاله جهت بررسی مجدد برای داوران قبلی ارسال می‌شود. داوران بایستی در مهلت تعیین‌شده، مقاله و نظر نویسندگان را به‌دقت بررسی کرده و میزان تصحیحات انجام‌شده را مورد توجه قرار دهند. در این مرحله، اگر تصحیحات انجام‌شده در مقاله از نظر داوران مناسب و کافی تشخیص داده شود، آنها مراتب را به نشریه اعلام می‌کنند؛ اما اگر تعدادی از اصلاحات انجام نشده باشد، ممکن است داوران انجام مجدد اصلاحات باقیمانده را درخواست کنند. در مواردی هم که داوران اصلاحات انجام‌شده را بسیار ضعیف دانسته و یا تشخیص دهند که نویسنده قادر به انجام اصلاحات نیست، پیشنهاد خود مبنی بر رد مقاله را برای سردبیر ارسال خواهند کرد. بنابراین، در این مرحله ممکن است که سرنوشت مقاله به سه صورت زیر رقم بخورد:
- رد کامل مقاله
- درخواست اصلاحات باقیمانده
- موافقت با اصلاحات انجام‌شده (قبول بدون شرط)
در پایان این گام نیز سردبیر و اعضای هیأت تحریریه نظر داوران را به‌دقت مورد مطالعه قرار می‌دهند. درصورتی‌که تصمیم به رد مقاله گرفته شود، نامه عدم پذیرش صادر و درصورتی‌که انجام اصلاحات مورد نیاز باشد، موضوع به اطلاع نویسندگان خواهد رسید و از آنها خواسته می‌شود که حداکثر در طی دو هفته اصلاحات را انجام داده و مقاله تصحیح‌شده را دوباره ارسال کنند. درصورتی‌که گزینه «پذیرفته‌شده توسط هیئت تحریریه و منتظر نوبت انتشار» در سامانه نشریه انتخاب شد، نامه پذیرش برای نویسندگان صادر و مقاله جهت انجام امور ویراستاری تحویل ویراستار نشریه می‌شود.
گام ششم: ویراستاری مقاله پذیرش‌شده
در این گام، ویراستار نشریه به‌دقت مقاله پذیرش‌شده را مورد مطالعه و ویراستاری قرار می‌دهد. گاهی اوقات ممکن است، حجم ویراستاری انجام‌شده بسیار اندک باشد؛ اما گاهی ممکن است بخش‌های مختلف مقاله از نظر ویراستار محتاج بازنویسی مجدد باشد. همچنین، در این گام ممکن است ایراداتی که از نظر نویسندگان و داوران مخفی مانده بود، توسط ویراستار کشف شود. نحوه نوشتن منابع و ارجاع به آنها در متن، نحوه تهیه جداول و نمودارها، هم‌خوانی اعداد در خلاصه، متن، جداول و نمودارها از جمله مواردی است که توسط ویراستار به‌دقت مورد توجه قرار می‌گیرد.
این گام ممکن است تا بین یک تا دوهفته به طول انجامد. در طی این گام گاهی‌اوقات ضرورت می‌یابد ویراستار با نویسنده مقاله تماس حاصل کند تا هرگونه شبهه یا ابهامی رفع شود. در پایان این مرحله و پس از انجام کلیه امور ویراستاری، مقاله توسط صفحه‌بند و صفحه‌آرای نشریه به‌دقت به ساختار نشریه برگردانده می‌شود و جهت تأیید نهایی به نویسندگان ارسال می‌شود.
گام هفتم: تأیید نهایی مقاله فرمتشده توسط نویسندگان
در این گام که آخرین گام در چاپ مقاله است، مقاله ویراستاری‌شده‌ای که به ساختار نشریه برگردانده شده، بایستی توسط نویسندگان مورد بازخوانی بسیار دقیق قرار گیرد. این دقت، از عنوان مقاله شروع شده و تا پایان منابع مقاله و کارنامک نویسندگان ادامه خواهد داشت. گاهی ممکن است در تایپ اسامی اشتباه رخ داده باشد، بنابراین، حتی اسامی نویسندگان و نشانی نهایی آنها بایستی به‌دقت مورد توجه قرار گیرد؛ زیرا درصورت تأیید نهایی نویسندگان، مقاله عیناً به زیور طبع آراسته خواهد شد. از آن جایی که با چاپ مقاله، دیگر امکان رفع خطایی وجود نخواهد داشت، به نویسندگان توصیه می‌شود این گام را با دقت و وسواس بسیار زیادی به پایان برسانند.
تبریک
اکنون شما این هفت گام مهم را با صبوری و تعامل بین دست‌اندکاران نشریه، پشت سر گذاشته‌اید و مزد این صبوری و تعامل شما چیزی جز پذیرش مقاله‌تان نیست.
ضمن عرض تبریک و خسته نباشید به شما نویسنده گرامی، همچنان منتظر دریافت مقالات علمی وزین شما می‌باشیم.
پیروز و سربلند باشید
دبیرخانه نشریه پردازش علائم و داده‌ها
