دوره 6، شماره 1 - ( 6-1388 )                   جلد 6 شماره 1 صفحات 12-3 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

تکیه در زبان فارسی
محرم اسلامی*
دانشگاه صنعتی شریف
چکیده:   (4697 مشاهده)

این تحقیق در چارچوب نظریۀ واج‌شناسی لایه‌ای (Autosegmental-metricall) به مطالعه تکیه در زبان فارسی می‌پردازد و می‌کوشد با تمایز میان دو مفهوم مجزای ذهنی و عینی از تکیه، جایگاه تکیه در کلمات زبان فارسی را مورد مطالعه قرار دهد. مفهوم ذهنی از تکیه اشاره به دانش زبانی اهل زبان از الگوی برجستگی واژه‌ها در ذهن گویشور زبان دارد که به آن تکیه واژگانی(stress) می‌گویند و مفهوم عینی از تکیه به الگوی برجستگی کلمه در گفتار اطلاق می‌شود که به آن تکیه زیروبمی(pitch accent) می‌گویند. تحقیق حاضر با استناد به اطّلاعات موجود در واژگان ذهنی(mental lexicon) گویشور فارسی نشان می‌دهد (بر خلاف برخی تحقیقات پیشین) که انواع واژه‌های فارسی در ذهن اهل زبان دارای الگوی تکیه واحدی است. میان تکیه واژگانی و تکیه زیروبمی رابطه قابل‌پیش‌بینی و معناداری وجود دارد و از این رابطه علاوه‌بر مطالعات محض زبانی، در تولید خودکار آهنگ(intonation) و نوای گفتار(prosody) نیز می‌توان استفاده کرد. با توجّه به یافته‌های این تحقیق، مباحثی مانند الگوی تکیه در صیغه¬های مختلف فعل یا در صورت‌های گوناگون تصریفی اسم و یا بی‌تکیه بودن برخی از واحدهای واژگانی مانند حروف اضافه و غیره موضوعیت خود را از دست می‌دهند. در اینجا تکیه‌بر بودن و یا نبودن انواع تکواژهای اشتقاقی، تصریفی و واژه‌بست‌ها مورد بررسی قرار گرفته است که حضور آن ها در ساختمان کلمه، جایگاه تکیه کلمه را قابل‌پیش‌بینی می‌کند.
واژه‌های کلیدی: تکیه، تکیه واژگانی، تکیه زیروبمی، واج‌شناسی لایه‌ای، آهنگ
متن کامل [PDF 1904 kb]   (2867 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: مقالات پردازش گفتار
دریافت: 1388/6/31 | پذیرش: 1396/11/30 | انتشار: 1396/11/30 | انتشار الکترونیک: 1396/11/30
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.