املای بعضی از واژه‌ها و پیشوندها و پسوندها

املای بعضی از واژه‌ها و پیشوندها و پسوندها
 ای (حرف ندا) همیشه جدا از منادا نوشته می‌شود:
          ای خدا، ای که
این، آن جدا از جزء و کلمهٔ پس از خود نوشته می‌شود:
          استثنا: آنچه، آنکه، اینکه، اینجا، آنجا، وانگهی
همین، همان همواره جدا از کلمهٔ پس­از خود نوشته‌ می‌شود:
      همین خانه، همین‌جا، همان کتاب، همان‌جا
هیچ همواره جدا از کلمهٔ پس از خود نوشته می‌شود:
      هیچ‌یک، هیچ‌کدام، هیچ‌کس
چه جدا از کلمهٔ پس از خود نوشته می‌شود، مگر در:
      چرا، چگونه، چقدر، چطور، چسان
چه همواره به کلمهٔ پیش از خود می‌چسبد:
      آنچه، چنانچه، خوانچه، کتابچه، ماهیچه، کمانچه، قباله‌نا‌مچه
را در همه جا جدا از کلمهٔ پیش از خود نوشته می‌شود، مگر در موارد زیر:
      چرا در معنای «برای چه؟» و در معنای «آری»، در پاسخ به پرسش منفی.
که جدا از کلمهٔ پیش از خود نوشته می‌شود:
      چنان‌که، آن‌که (= آن‌کسی‌که)
      استثناء: بلکه، آنکه، اینکه
ابن، حذف یا حفظ همزهٔ این کلمه، وقتی که بین دو عَلَم (اسم خاص اشخاص) واقع شود، هر دو صحیح است:
      حسین‌بن‌علی/ حسین‌ابن‌علی؛ محمّدبن‌زکریای رازی/ محمّدابن زکریای رازی؛ حسین‌بن‌عبدالله‌بن‌سینا/ حسین‌ابن‌عبدالله‌ابن‌سینا
به در موارد زیر پیوسته نوشته می‌شود:
    1. هنگامی که بر سر فعل یا مصدر بیاید (همان‌که اصطلاحاً «بای زینت» یا «بای تأکید» خوانده می‌شود):
          بگفتم، بروم، بنماید، بگفتن (= گفتن)
    2. به‌صورت بدین، ‌بدان، بدو، بدیشان1 به کار رود.
    3. هرگاه صفت بسازد:
          بخرد، بشکوه، بهنجار، بنام
به در سایر موارد جدا نوشته می‌شود:
به برادرت گفتم، به سر بردن، به آواز بلنـد، به‌سختی، منـزل‌به‌منـزل، به نام خدا
    تبصره: حرف «به» که در آغاز بعضی از ترکیب‌های عربی می‌آید از نوع حرف اضافهٔ فارسی نیست و پیوسته به کلمهٔ بعد نوشته می‌شود:
          بعینه، بنفسه، برأی‌العین، بشخصه، مابازاء، بذاته
ـ هرگاه «بای زینت»، «نون نفی»، «میم نهی» بر سر افعالی که با الف مفتوح یا مضموم آغاز می‌شوند (مانند انداختن، افتادن، افکندن) بیاید، «الف» در نوشتن حذف می‌شود:
          بینداز، نیفتاد، میفکن
بی ‌همیشه جدا از کلمهٔ پس از خود نوشته می‌شود، مگر آنکه کلمه بسیط‌گونه باشد، یعنی معنای آن دقیقاً مرکب از معانی اجزای آن نباشد:
          بیهوده، بیخود، بیراه، بیچاره، بینوا، بیجا
می و همی همواره جدا از کلمهٔ پس از خود نوشته‌ می‌شود:
         می‌رود، می‌افکند، همی‌گوید
هم ‌همواره جدا از کلمهٔ پس از خود نوشته می‌شود، مگر در موارد زیر:
    1. کلمه بسیط‌گونه باشد:
          همشهری، همشیره، همدیگر، همسایه، همین، همان، همچنین، همچنان
    2. جزء دوم تک‌هجایی باشد:
          همدرس، همسنگ، همکار، همراه
    در صورتی که پیوسته‌نویسی «هم» با کلمهٔ بعد از خود موجب دشوارخوانی شود، مانند همصنف، همصوت، همتیم جدانویسی آن مرجّح است.
    3. جزء دوم با مصوت «آ» شروع شود:
           همایش، هماورد، هماهنگ
    در صورتی که قبل­از حرف «آ» همزه در تلفّظ ظاهر شود، هم جدا نوشته می‌شود:
           هم‌آرزو، هم‌آرمان
    تبصره: هم، بر سر کلماتی که با «الف» یا «م» آغاز می‌شود، جدا نوشته می‌شود:
           هم‌اسم، هم‌مرز، هم‌مسلک
تر و ترین همواره جدا از کلمهٔ پیش از خود نوشته می‌شود، مگر در:
           بهتر، مهتر، کهتر، بیشتر، کمتر
ها (نشانهٔ جمع) در ترکیب با کلمات  جدا نوشته می‌شود
           / کتاب‌ها/ باغ‌ها/چاه‌ها/ کوه‌ها/ گره‌ها
    در موارد زیر جدانویسی الزامی است:
    1. هرگاه ها بعداز کلمه‌های بیگانهٔ نامأنوس به کار رود:
           مرکانتیلیست‌‌ها، پزیتیویست‌ها، فرمالیست‌‌ها
    2. هنگامی که بخواهیم اصل کلمه را برای آموزش یا برای برجسته‌سازی مشخص کنیم:
           کتاب‌ها، باغ‌‌ها، متمدن‌ها، ایرانی‌ها
    3. هرگاه کلمه پردندانه (بیش­از سه دندانه) شود و یا به «ط» و «ظ» ختم شود:
          پیش‌بینی‌ها، حساسیت‌‌ها، استنباط‌ها، تلفّظ‌ها
    4. هرگاه جمع اسامی خاص مدّ نظر باشد:
          سعدی‌ها، فردوسی‌ها، مولوی‌ها، هدایت‌ها
    5. کلمه به های غیرملفوظ ختم شود:
          میوه‌ها، خانه‌ها
    یا به های ملفوظی ختم شود که حرف قبل از آن حرف متّصل باشد:
          سفیه‌ها، فقیه‌ها، پیه‌ها، به‌ها

دفعات مشاهده: 298034 بار   |   دفعات چاپ: 1232 بار   |   دفعات ارسال به دیگران: 0 بار   |   0 نظر

کلیه حقوق این تارنما متعلق به فصل‌نامة علمی - پژوهشی پردازش علائم و داده‌ها است.